Hoe succesvol af te kicken en nieuw gedrag te laten beklijven?
Gebeurt er afgelopen halfjaar ook zoveel bij jou? Ik spreek veel mensen die doen aan bewustzijnsontwikkeling en de laatste tijd grote stappen maken. Dat dit gebeurt tijdens de Coronacrisis is geen toeval. Dankzij de veranderende omstandigheden krijg je namelijk precies dat zetje dat je nodig hebt om helder te krijgen wat je te doen hebt en daarin stappen te zetten.
Herkenbaar? Zie je een verandering die beklijft? Of zit je nog middenin jouw omslag? In deze blog laat ik zien hoe Covid-19 mij heeft gekatalyseerd en geholpen om patronen te doorbreken en mijzelf nieuw gedrag eigen te maken. Vijf stappen die ook jou kunnen helpen hardnekkige patronen of gewoontes te doorbreken:
- waar ben jij je bewust van geworden door de Coronacrisis?
- aan welke gewoonte of patroon ben jij verslaafd?
- hoe doorbreek jij deze gewoonte of patroon?
- wat doe jij om af te kicken?
- en durf je de stap te maken voorbij symptoombestrijding of quick-fix, en dieper te kijken naar de wortel van je verslaving?
1. Bewust worden van controle neigingen en de stress die dit met zich meebrengt
Net zoals velen was ik erg geschrokken van wat bij het begin van de Conoacrises op ons afkwam (zie ook mijn blog Wie geef jij nu de regie in jezelf?). Ik was hier helemaal door gegrepen en dreef op adrenaline. Gevolg: veel onrust, prikkelbaar en slecht slapen. Zoals mij wel wel vaker overkomt liep ik wat voor op de troepen. Dat maakte de redder in mij wakker en ik ging on- en offline anderen waarschuwen of overtuigen voor ‘het gevaar’.
Zoals Damiaan Denys recentelijk helder verwoorde in De Nieuwe Wereld, past deze controledwang ook bij onze tijd, waarin we alles steeds meer proberen te beheersen. Ook ik wilde de situatie controleren, beheersen, wat natuurlijk niet kan. Daarvoor zijn de systeemkrachten veel te groot. Maar ja, vertel dat maar tegen je overactieve, gestresste hoofd… Die kan dat helemaal niet horen, daarvoor moet het eerst rustiger worden.
De Coronacrisis heeft impact op iedereen, meer dan velen zich bewust van zijn. Dat kan niet anders met zo’n grote en plotse verandering die de wereld op z’n kop zet. Soms duurt het even voordat je dat gaat zien. Waar ben jij je nu – een half jaar later – bewust van geworden? Wat is er bij jou gebeurd en veranderd? Welke (automatische) reactie kwam bij jou op gang? Of waar werd jij mee geconfronteerd?
2. Erkennen dat ik een probleem heb en verslaafd ben aan stress
Tijdens de lockdown kreeg ik last van oorsuizen. De stilstand en verstilling hielpen me hiervan bewust te worden en ik besefte me, hier moet ik wat mee. Nu wilde het ‘toeval’ dat ik tijdens de lockdown een meerdaagse training had over stress en burn out.
Mede dankzij de heldere en liefdevolle spiegel die me tijdens de training werd voorgehouden, kon ik mezelf niet meer voor de gek kon houden. Er viel een soort ego-laag van me af en ik kon de realiteit toelaten: (ook) ik ben verslaafd aan stress… Veel van mijn ingeslepen gewoontes en patronen leiden nog steeds tot stress. Mijn oorsuizen en al veel langer spelende moeheid, slecht slapen, onrust en prikkelbaarheid zijn duidelijke signalen dat ik mezelf nog steeds aan het uitputten ben, met het risico op een stevige burnout.
Bij elke verslaving is de moeilijkste stap het erkennen dat je een echt probleem hebt. Door signalen dat je in de gevarenzone zit te erkennen, kun je (veel) erger voorkomen. Maar het is net als bij elke verslaving. Je weet ergens dat het ongezond is, maar gaat toch door, tegen beter weten in.
Jezelf met je eigen haren uit het moeras trekken gaat niet, tenzij je Baron van Münchhausen heet. Voor een omslag heb je een ander nodig, iemand die je liefdevol confronteert met jezelf. Iemand die je de veiligheid biedt, goed in verbinding met je staat en je precies aanreikt wat jij nodig hebt om een nieuwe realiteit binnen te laten. Vaak is dat het kantelpunt.
Stel je daarom de vraag: heb ik lichamelijke klachten die terugkomen? En ken ik iemand die mij van hart tot hart de spiegel voor kan houden en die ik ten diepste vertrouw? Die me me kan supporten in het doorzien en doorbreken van destructieve gewoontes of patronen? Met de kwaliteiten om me te spiegelen en supporten om destructieve gewoontes of patronen te gaan doorzien en doorbreken?
3. Nieuw gedrag in laten slijten door regelmaat en structuur
Om een nieuw pad in te slaan is professionele support onontbeerlijk. Mijn credo is: doe het zelf maar niet alleen. Dat geldt ook voor elke professional of coach. Ik heb samen met mijn integrale coach gekeken naar mijn naar mijn gewoontes en patronen en naar mijn leefregels, beweging, voeding en slaap.
Nieuw gedrag aanleren gaat niet zonder regelmaat en structuur. Breng als startpunt in kaart hoe je leeft en welke gewoontes en patronen destructief kunnen uitpakken. Bepaal samen met je coach of therapeut maximaal drie concrete prioriteiten waar je aan gaat werken en houd dagelijks je vorderingen bij.
Waar ik eerst genoot van ‘elke dag anders’, geniet ik nu van meer structuur, routine en vastigheid. Ook hier ‘hielp’ de lockdown me bij. Een veel minder volle agenda met meer rust, regelmaat en thuis zijn. Ik ga nu vroeger slapen, drink ik minder koffie en alcohol, ga regelmatig buiten wandelen of fietsen en zit ik minder (lang) achter de computer.
Ook mediteer ik ‘s ochtend minimaal 5 dagen in de week 20 à 30 minuten. Ik heb me aangesloten bij twee online meditatiegroepen die zijn ontstaan dankzij de Corona-crisis. Dat werkt voor mij heel goed als stok achter de deur. ik mis het mediteren nu zelfs, als ik het een paar dagen niet heb gedaan. Effect? Ik ben meer present, en minder reactief.
Loop je vast en of loop je regelmatig tegen dezelfde problemen aan? Zoek een goede coach of therapeut op. Liefst iemand met een brede en doorleefde integrale of holistische blik. Omdat je er niet komt met één oplossing of fix.
4. Detoxen door los te laten dat ik iets ‘moet’
Hoe dubbel ook, mijn ontmaskering luchtte me ook op. Alsof er een last van me afviel. Vanaf het moment dat ik de pijnlijke realiteit kon toelaten en mezelf niet meer groot hoefde te houden, kon ik het ‘moeten’ in mijzelf loslaten. Moeten bloggen, een nieuwsbrief moeten publiceren, zichtbaar moeten zijn, klanten moeten werven, etc.
De lockdown heeft me vervolgens – heel ambigue – enorm geholpen bij de knop omzetten… Er kon immers minder of helemaal niks en ik hoefde me niet meer te bewijzen. Ik kon loslaten aan verwachtingen te moeten voldoen van, tja, wie? Verwachtingen die ik mezelf opgelegd heb, om vanuit dieperliggende onzekerheid, me te moeten bewijzen. Omdat mijn systeem nog ten diepste de overtuiging heeft dat ik niks waard ben en niet ok, als ik niet presteer. Ik mag mezelf nog meer accepteren in wie ik werkelijk ben, en hoef minder aan verwachtingen te voldoen.
Ik accepteer nu meer dat mijn (hoog)gevoeligheid nu eenmaal beperkingen oplegt aan wat ik kan. En dat dat eigenlijk helemaal niet negatief is, integendeel. Omdat ik hiermee word uitgenodigd meer te ‘zijn’ en minder te ‘doen’. Minder afgescheiden, minder in m’n hoofd en nog meer belichaamd en verbonden.
Creëer een reset en laat je verslaving los door te detoxen. Of dat nu is presteren, alcohol drinken, gamen of welke andere destructieve verslaving dan ook. Een verandering van context kan daar bij helpen, bijvoorbeeld op vakantie gaan, een sabbatical of een pelgrimstocht. Of een lock-down… Maar wees voorzichtig met onomkeerbare stappen zetten zoals het stoppen met je relatie. Je weet namelijk nog niet of je in een patroon zit. De kans op herhaling is dan erg groot en je ontneemt je zelf een kans om je patroon te doorbreken…
Maar besef je ook dat detoxen hoogstens een tussenstap is die je weer wat ‘lucht’ verschaft en erger kan voorkomen. Je neemt daarmee de oorzaak van je problemen niet weg! Want die zit in jezelf…
5. De wortel van mijn stress respons aankijken
Alleen ‘uiterlijke’ dingen doen of verandering van omgeving is onvoldoende om gedragsverandering te laten beklijven. Daarvoor moet ik dieper, naar de wortel van mijn destructieve gedrag. Wat verhult mijn verslaafd zijn aan stress, met de burn out verschijnselen tot gevolg?
Daarvoor hebben ik (met support) gekeken naar mijn afweerpatronen (ook wel copingstrategieën genoemd). Afweerpatronen geven op korte termijn vaak verlichting, maar leveren op termijn vaak problemen op. In feite is een afweer niets anders dan een angst- en stressrespons. Daarmee zijn afweerpatronen een buitengewoon effectieve ingang om bewust te worden wanneer ik in de stress schiet en nieuwsgierig te worden naar wat daaronder ligt.
Afweerpatronen voorkomen dat ik geconfronteerd word met oude pijn. Ik kan bijvoorbeeld makkelijk naar mijn hoofd schieten en van daaruit reageren. Om de pijn van vroeger niet te hoeven voelen. Ik zelf oefen om op te merken hoe en wanneer ik in een afweer ga en wanneer ik uit contact ga. Door te vertragen of terug te kijken en te voelen wat er werkelijk gaande is. Zo krijg ik meer zicht op het complex van controle, perfectionisme, faalangst en wanhoop. Resultaat: ik bevrijd me van conditioneringen en identificatie met mijn afweerpatronen. Ik slijt nieuwe paden in kom meer terecht in mijn natuurlijke staat.
Je leert het meeste in interactie met een ander. Want zonder spiegel is het buitengewoon lastig je eigen onbewuste gedrag en neigingen te gaan doorzien. Onderzoek wat er gebeurt in interactie met anderen en ga zien hoe je afweerpatronen opspelen. Waardoor je uit contact of verbinding gaat met jezelf en daarmee ook met de ander. Kunst is meer in het nu te zijn door je bewust te worden van je afweerpatronen en, jezelf nieuw gedrag aan te leren en minder ‘te schieten’ in de stressrespons van vechten, vluchten of bevriezen.
Juist bij stress spelen in interactie afweerpatronen veelvuldig op. Want dan functioneert je prefrontale cortex namelijk minder goed en val je terug op primitieve delen van je hersenen. Dan maak je geen onderscheid meer tussen heden en verleden met als gevolg dat je makkelijk het verleden projecteert op het heden.
Je gaat onbewust uit contact door één (of een combinatie) van deze vier afweerpatronen uit te leven (zie afbeelding met Windrichtingen-model van Marinet Ritz):
- erboven te gaan staan door te rationaliseren (bijv. uitleggen of de ander te corrigeren)
- af te haken door afleiding te zoeken (bijv. gaan internetten of aan andere dingen te gaan denken)
- de ander af te wijzen (bijv. verwijt maken naar de ander of boos te worden)
- mezelf af te wijzen (bijv. door mijzelf ‘klein’ te maken t.o.v. de ander).
Ga zien hoe je in een afweerpatroon bent geschoten en onderzoek wat er in een flits van een seconde gebeurde. Voor beantwoording van deze vraag is het essentieel uit je hoofd te gaan en te gaan voelen wat er in je lijf gebeurt! Tune regelmatig in op je lichaam en voel wat er ‘in het nu’ is. Welke lichamelijke sensaties merk je op en welke emoties en gevoelens ervaar je? Dat doet bijvoorbeeld tijdens het mediteren. Of nadat je bewust geworden bent van een afweerpatroon.
COVID-19: blessing in disguise
Ik ben nu veel wakkerder op wanneer er- ook op subtiel niveau – stress in mij huist en wat ik dan moet doen. Ik zie meer als ooit hoe mijn ego me voor de gek houdt en alles uit de kast haalt om me te beschermen tegen oude pijn. En hoe me dat uit verbinding haalt met de ander. Ik blijf nu meer in contact door met vallen en een nieuw pad te bewandelen.
Wat levert minder moeten en meer in het het nu zijn me op? Vrijwel geen oorsuizen meer, meer ontspannen, meer présence en rust. En fijner in omgang met minder scherpte aldus mijn vriendin 😉 Mooie dingen ontstaan nu zonder zelf het initiatief te nemen, te presteren en me te hoeven bewijzen.
Dankzij de Coronacrises en de support heb ik weer een flinke bewustzijnsstap gezet. Nieuwe ervaringen die me een nog betere coach maken. Met Covid-19 als ultieme katalysator en blessing in disguise 😉
Maak ook jij een mooie bewustzijnssprong dankzij Covid-19? Weet jij deze crisis ook om te buigen in een kans?
Stel jezelf regelmatig vragen zoals deze:
- wat zie ik mijzelf doen n.a.v. De Coronacrisis?
- aan welke gewoontes of patronen ben ik gehecht en wat is de consequentie hiervan?
- hoe kan ik mijzelf ondersteunen in het aanleren van nieuw gedrag?
- hoe wil ik leven en zijn en wat heb ik daarvoor los te laten?
- hoe en wanneer ga ik uit contact of verbinding met mijzelf of de ander?
- kan ik alleen veranderen en hardnekkige patronen doorbreken?
Bewuste groet,
Lars Lutje Schipholt